John Godolphin Bennett

İngiliz araştırmacı ve manevi rehberdir.  2 Eylül 1972’de Sultantepe Özbekler Tekkesi’nde Nezih Uzel’in onunla yaptığı röportaj sonrasında Türkiye’de tanınır hale gelmiştir. İngiliz ordusunun Türkçe ve Arapça bilen subay yetiştirme çabasının bir neticesi olarak Türkçe öğrenmiş ve bu sayede 1919-1921 arasında, işgal İstanbul’unda İngiliz istihbarat şubesinde yardımcı ve şef olarak görev yapmıştır. Mustafa Kemal ve beraberindeki heyete Samsun’a gidiş vizesini veren kişi olması ün kazanmış, Millî Mücadele konulu filmlerde ve dizilerde bir karakter olarak yerini almıştır. Halife Abdülmecid ve saray erkanı ile kurduğu ilişkiler sayesinde, kısa süren askerlik kariyeri sonrasında Osmanlı Hânedânı’nın çeşitli ülkelere dağılmış mülklerinin onlara iadesi için aracılık yapmaya çalıştığı şirketler kurmuştur.

İstanbul’daki görevi esnasında dönemin tasavvuf erbabının nelerle meşgul olduğunu anlamak üzere tekkeleri ziyaret etmiş, ayinlere katılmıştır. Prens Sebahattin’in konağında tanıştığı Georgi Gürciyev’in öğretileri onun üzerinde büyük etki oluşturmuştur. 1953 ve 1955’te Türkiye, Suriye, İran ve Irak’a yaptığı seyahatleri ile tasavvufa olan ilgisi artmıştır. Bu seyahatlerinde Muhammed Emin Şeyhu ve Ferhat Dede ile tanışmış, Nazım Kıbrısî’nin yönlendirmesi ile Abdullah Faizi Dağıstanî ile görüşmüştür. İstanbul’da Şerif Muhiddin Targan (Haydari) ile buluşmuş ve Konya’da Mevlâna türbesini ziyaret etmiştir.

Eklektik bir manevi arayış yolu izleyen Bennett, Endonezyalı Muhammed (Bapak) Subuh’un kurucusu olduğu manevi bir öğreti olan Subud hareketinin İngiltere’de ve dünyada tanınmasında öncülük etmiştir. Hindu guru Şivapuri Baba’nın öğretilerinden etkilenmiştir ve Katolik geleneği ile de temasa geçmiştir. Hayatının ileri yıllarında onun üzerinde en etkili olan isim Hasan Lütfi Şuşud olmuştur. Gürciyev ve Uspenski öğretilerini geliştiren ve tasavvufi anlayışla birleştirmeye çalışan Bennett, İngiltere’de önce Coombe Springs ve sonra Sherborne House’da kurduğu manevi okulun rehberi görevini icra etmiştir.

Bennett, Türkiye’de manevi rehber kişiliği ile de belirli bir tanınırlık elde etmeyi başarmıştır. Maneviyata dair bir dizi eseri doksanların ikinci yarısından itibaren Türkçeye çevrilmiştir. Bunların dışında 2021’de Türkçeye kazandırılan Gürciyev üzerine eseri ve 2022’de çevirisi yayımlanan Şuşud’un etkisi ile kaleme aldığı Hikmet Üstatları isimli eseri Bennett’e bu açıdan ilginin güncelliğini koruduğunu göstermektedir. Nakşibendi geleneği hayatının son dönemlerinde Bennett’in temel ilgi alanı olmuştur. Ölümünden iki yıl önceki İstanbul ziyaretinde onu tarihi bir Nakşibendi dergahının kapısına getiren bu manevi arayış sürecidir.